Gelişim süreklidir. Çocuk için yaşamın ilk döneminde anne babanın yeri çok önemlidir. İlkokula başladığında buna öğretmeni eklenir.

Ergenlik dönemi başlangıcıyla bu durum değişir ve birey için önemli olan kurduğu arkadaşlıklar olur. Arkadaşlık; duygusal bağı olan, paylaşım, iletişim, etkileşim, eğlence gibi unsurlarla zenginleşen bir ilişkidir. Çocuklukta arkadaşlık oyununu paylaşmakken ergenlik döneminden itibaren arkadaşlık birey için daha derin ve duygusal anlamlar ifade eder. Ergenlik döneminde ön plana çıkan bu arkadaşlıklar birey için ruhsal, duygusal, bilişsel gelişimi için çok önemlidir. Birey bu dönemde karşı cinsiyle iletişim kurmayı keşfeder ve bunu geliştirmeye çalışır. Arkadaşlar arasında gruplar oluşturulur ve bu grupların kendilerine özgü davranışları vardır. Ergen onu en iyi anlayan kişilerin artık arkadaşları olduğunu düşünmektedir. Dolayısıyla bu dönemde ailenin arkadaşlarına karışmasına veya onlarla vakit geçirmesine izin verilmemelerine şiddetle tepki gösterebilirler. Unutulmamalı ki ergenlik döneminde arkadaş edinemeyen, arkadaşlık kurmada zorlanan genç için bu boşluk ailenin sevgisi ve yakınlığıyla doldurulamaz. Ayrıca aile gencin yerine arkadaşlarını seçmemeli, arkadaşlarının yanında ergeni küçük düşürücü veya kıyaslayıcı hareketlerden kaçınmalıdır. Bu durum hem arkadaşlık ilişkilerini hem de aileyle ilişkisini zedeler. Ergenlik dönemi arkadaşlık ilişkilerinde ailenin şikâyetçi olduğu durumlardan biri ergenin yanlış arkadaşlıklar kurmasıdır.

Ergen niçin hatalı arkadaşlıklardan vazgeçmez?

Bunun en önemli sebebi ergenin yanlışı göremiyor olmasıdır. Arkadaşlık ilişkisinde ergen arkadaşının olumlu özelliklerini görür ve olumsuz özelliklerini görmezden gelir. Ailenin yaptığı uyarıları dikkate almaz ve bu uyarıların art niyetle yapılan uyarılar olduğunu düşünür ve aileyi suçlar. Grup içinde olan genç gruptan dışlanma, kınanma, eleştirilme kaygılarından dolayı gruptan çıkamayabilir. Çünkü ne olursa olsun genç grubun içindeyken değerli olduğunu düşünür. Ve bu değeri kaybetmek istemez.

Arkadaşlık ilişkilerini zedeleyen durumlar?

• Yumruklama, dürtme, itme, vurma, bağırma, ısırma, tükürme;
• Küfür ya da hakaret etme
• Utanç verici veya zalimce şakalar yapma
• Sosyal imkânsızlıklar, maddi durum ya da sosyal statüyle alay etme, şaka yapma
• Reddetme, kabul etmeme,
• Küfür içeren el kol hareketleri yapma
• Hakaret edici ya da küçük düşürücü notlar yazma
• Zarar verici söylenti ya da dedikodu yayma
• Kendi çıkarları için arkadaşlığını kullanma
• Yokmuş gibi davranma
• Fiziki görünüm ve bireyin engelini alay konusu etme
• Arkadaş grubu anlayışından uzaklaşma, çeteleşme

Ergenlik  Dönemi Olumlu Arkadaşlık İlişkileri Kurmada Aileye Öneriler

• Çocuğun arkadaşlarını, arkadaş ortamını, arkadaşlık ilişkilerini, aile yapılarını önyargılı ve suçlayıcı olmadan tanımaya çalışın. Evinizde bir program organize etmek, ailelerle birkaç sosyal ortam paylaşmak iyi olacaktır.
• Ebeveynle kurulan iyi bir iletişimin ergenlerin arkadaş gruplarından çok etkilenmemesine, arkadaşların onayına daha az ihtiyaç duymasına olanak sağlayacaktır. Ergen, ihtiyaç duyduğu şeyleri sizinle paylaşabileceği konuşma ortamını rahatça bulmalı, ilgi, destek ve yakınlığınızı hissetmelidir. Bu da çocuğunuzu koşulsuz kabulden geçer ve ergenlik dönemi genel özelliklerini iyi bilmekle alakalıdır.
• Çocuğunuzun arkadaşlarına doğrudan müdahalede bulunmayın bu durum hem sizinle oluşan ilişkilerinizi zedeleyecek hem de çocuğunuzu yalanlara başvurarak arkadaşlık ilişkisini sürdürmesine sebep olacaktır.
• Çocuğunuzla konuşurken iyi bir dinleyici olun. Ne yapmaları gerektiği konusunda zorlama ve dayatmalar kullanmadan, neden-sonuç ilişkisi içinde deneyimlere dayanan akılcı çözümler sunun. Son kararı siz değil çocuğunuzun vermesine olanak tanıyın. 
• Günümüz, ebeveyn-çocuk ilişkisinde en büyük sorunlardan biri rol karmaşası, sınırları net çizmemektir. Ebeveynin çocuğuyla arkadaş olduklarını söylemeleri çocuğun arkadaşları ve aileyle ilişkilerini düzenlemede sorun olacaktır.

Mülayim TOPÇU
Psikolojik Danışman/ Rehber Öğretmen