Ney bir enstrüman mı yoksa fazlası mı belki de bu hususlara merak salmış kişilerin en fazla tartıştığı noktalardan biridir. Ney aslında bir enstrümanın ötesinde bir kültürdür; bir algı, bir bakış açısıdır. Somut bir varlığın soyut mazisidir.

Mevlana Hazretleri Ney'in, insanların kalplerine  göre farklı tesirler meydana getirdiğini, neyin dilinden şöyle aktarır:
- Ben her cemiyette her mecliste inledim durdum. Kötü huylu olanlar da iyi huylu olanlarla da düşüp kalktım. Herkes kendi anlayışına göre benim yarim oldu, fakat içimdeki esrarı araştırmadı. Bu sözden hareketle neye dair rivayetlere bir göz atalım istedim...

Hazreti  Peygamber  Efendimiz, Allah'ın kendisine ihsan ettiği esrara ve hikmet denizinden bir damlasını , ilmin kapısı Hazreti Ali'ye emanet eder  ve:

"B u sırları sakın ifşa etme!"  diye sıkı sıkı tembihler.

Hazreti  Ali, kendisine tevdi edilen bu emanete tahammül edemez, altında iki  büklüm olur. Sahralara düşer. Derunda  sakladığı esrarı bir kör kuyuya döker. Vakt  olur kuyu suyla dolup taşar. Kuyudan taşan bu sular, zamanla çevresini  bir sazlık haline  getirir ve burada  kamışlar biter. Bu sazlığın rüzgarda hoş nağmeler  çıkardığını fark eden bir çoban bunlardan bir tanesini  keser ve ondan NEY  yapar. Fakat ney'den  çıkan  bu ses, o kadar içli ve yanıktır ki, herkes  bu sesin derin, duygulu  ve  yakıcı nağmelerine  meftun olur. Onunla  ağlar, onunla gülmeye başlar. Neyin sesini duyan Hazreti Peygamber  ''Ya Ali  niçin sırları  ifşa ettin?''  diye sorar. Hazreti Ali'de ''Ya Resulullah  halktan hiç kimseye ağzımı  açmadım'' cevabını verir. Resulullah! ''Ya bu sır nedir, o sır değil midir?''  buyurur. Hazret i Ali dinler, görür ki o sırdır. Hemen özür dileyip ''Ya Resulullah daha fazla tahammül edemediğim için kırda boş bir kuyuya söylemiştim.'' der. Bunun üzerine Allah Resulü '' İşte bu ney bu sırları kıyamete kadar söyler.'' buyurur...

Alev KAYA

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni